Acht vooraanstaande economen – van Ha-Joon Chang tot Tyler Cowen – worden door Hans Wansink gevraagd hoe we zouden moeten reageren op de financiële crisis. Op de eerste pagina omarmt de samensteller van deze bundel de idee dat de crisis veroorzaakt is door de ‘creatieve destructie van de neoklassieke hegemonie’. Teveel kapitalisme, teveel vrijemarkt etc. Een ietwat vreemd uitgangspunt voor een open zoektocht naar goede oplossingen en bovendien geen sluitende verklaring; het zij hem vergeven .
Er is dan ook niet éen conclusie; het boekje biedt een rondgang langs grof geschetste ideeën en bespiegelingen, sommige ook creatief. Zo pleit Piketty voor zijn wereldwijde progressieve belasting (een ‘nuttige utopie’), ziet Martin Wolf vooral een intellectuele crisis en pleiten Freeland en Mazzucato voor een sterkere overheid. Bovenal zijn ze van mening dat economen te weinig aansluiting vinden bij burgers. Ze zien het als hun taak meer ‘economisch actief burgerschap’ te beoefenen. Dit betekent in de praktijk: minder wetenschap en meer (politieke) mening. Het geluid van economen in het te vaak vrijblijvende publieke debat is hard nodig. Dat ze zich daarmee nog verder van de wetenschapsbeoefening positioneren is een logisch gevolg. Juist als actor in het debat wordt de ideologische kant van de economische wetenschap zichtbaar: dezelfde cijfers zijn voor meerdere uitleggen vatbaar. Dat bewijzen deze bijdragen ook weer. Analyse van dezelfde crisis leidt tot tegengestelde pleidooien. Zelfs het omvangrijke notenapparaat en jarenlange onderzoek van Piketty zijn niet onomstreden. Dat zal een scheikundige niet snel gebeuren.
Winston Churchill deed er ooit een schepje bovenop toen hij spraak over zijn illustrere tijdgenoot John Maynard Keynes:’Als je twee economen in een kamer zet, krijg je twee meningen, tenzij een van hen Lord Keynes is, dan krijg je er drie”
De acht economen zijn het over éen ding eens: Europa heeft een groot probleem. De recessie zal niet tijdelijk zijn, Europa is te weinig concurrerend en zal moeten wennen aan het idee van lagere levensstandaarden.
De interessantste bijdrage komt van de Duitser Hans-Werner Sinn, die pleit voor een ‘ademende’ euro. Immers, zolang de euro een gebouw is met alleen een ingang en geen uitgang, zitten de Zuid-Europese landen in de val. Laat deze landen er daarom tijdelijk uitstappen, zodat ze hun munt kunnen devalueren en weer concurrerend kunnen worden.
Wat mij betreft goed idee, dat het proberen waard is.
Creatief na de crisis, nieuwe ideeën van acht topeconomen. Van Gennep Amsterdam, 2016
DANIEL PEPIJN VAN DIJK 